Fred, Doping, Hükmen Yenilgi Bilmecesi

Fenerbahçe - Shakhtar Donetsk arasında oynanan Şampiyonlar Ligi 3'üncü Ön Eleme Turu ilk maçı 0-0 bitti ama şimdiden tarihe geçti.

Maçtan bir gün önce Shakhtar Donetsk'in yıldız futbolcusu Fred'in A numunesinin pozitif çıktığı öğrenildi. Fenerbahçe, UEFA'ya durumu bildirdi. Ukrayna takımının teknik direktörü Lucescu, UEFA'nın kendilerini Fred'i oynatmamaları konusunda uyardığını ancak sporcusuna güvendiğini açıkladı.

Maçın ardından Fenerbahçe, Donetsk'in hükmen mağlup edilmesi için UEFA'ya başvurdu.

Fenerbahçe'nin hangi gerekçeleri ileri sürdüğünü bilmiyoruz. Sosyal medyada paylaşılan iddialar çeşitli ihtimalleri akla getiriyor.

1) Bir iddiaya göre, Fenerbahçe, UEFA Disiplin Talimatı'nın 21'inci maddesine dayandı. İlgili düzenlemeye göre, uygun olmayan bir oyuncunun müsabakada yer alması ve rakip takımın bu yönde itirazda bulunması halinde, sporcunun takımının hükmen yenilgisine karar veriliyor.

Peki Fred, UEFA Şampiyonlar Ligi kuralları uyarınca "uygun olmayan" oyuncu muydu? 

Fenerbahçeli hukukçulara göre, Fred'in A numunesinin pozitif çıkması başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın Fred'i uygun olmayan sporcu statüsüne soktu. Bu görüş sahipleri, FIFA Dopingle Mücadele Talimatı'nın 25'inci maddesini temel alıyorlar. Bu görüşe göre, A numunesinin pozitif çıkması ile birlikte oyuncu oynama niteliğini kaybeder. Görüş sahipleri, ayrıca bir tedbir kararı gerekmediğini, zira ayrı bir karara gerek olmadan dopingli madde örneği alındığı andan itibaren elde edilen tüm madalya ve kazanımlar iade edileceğini ve oyuncunun müsabakalardan otomatik olarak men edileceğini ileri sürüyorlar.

Bu iddiaya katılmıyorum.

A numunesinin pozitif çıkması, doğrudan sporcuyu "uygun olmayan sporcu" haline getirmez. Tedbir kararı alınmasının sebebi de budur. Duruma göre, futbolcu hakkında tedbir kararı verilir. Tedbir kararı alınması ile futbolcu "uygun olmayan sporcu" haline gelir ve yarışmalara katılamaz. Hakkında tedbir kararı bulunmayan bir sporcuyu müsabakalara katılmaktan yasaklayan bir düzenleme bulunmamaktadır. Shakhtar Donetsk de tedbirli olmayan bir sporcuyu oynatmıştır.

Fred Olayı'nda sorun, onun hakkında tedbir kararı verilmemesi oldu. Fred'in numunesinde çıkan maddenin niteliği, Fred hakkında tedbir kararı alınmasını zorunlu kılabilirdi. Kural olarak, Fred'in savunması alınmadan tedbir kararı verilemezken, zorunlu tedbir alınması gereken hallerde önce tedbir kararı alınıp, en kısa sürede futbolcunun savunmasının alınması gerekiyordu.

Hakkında tedbir kararı bulunmayan bir sporcu yarışmalara katılabilir. Onu oynatan kulüp de sorumlu olmaz. A numunesinin pozitif çıkması, bir sporcuyu doğrudan "uygun olmayan sporcu" kategorisine sokmaz.

2) Diğer bir iddia ise, Shakhtar Donetsk'in oyuncusuyla işbirliği içinde hareket ettiği, bilerek ihmalkarlık yaptığı, oyuncunun dopingine göz yumduğu ve bu sebeple kulübün "yardım ve yataklık"tan ötürü ceza alması yönünde. Bu görüş sahipleri Shakhtar’ın etik dışı, sorumsuzca ihmalkarlığı hakkında yeterli delil olduğunu ve maç sonucunun hükmen Fenerbahçe lehine tescil edilmesi gerektiğini ileri sürüyorlar.

Bu görüşe de katılmak mümkün değil. Bu görüş ancak Fenerbahçe - Shakhtar Donetsk maçından sonra Fred'e doping kontrolü yapılması ve Fred'in doping ihlali yaptığının tespit edilmesi halinde dikkat alınabilir ve tartışılabilirdi.

Neden maçtan sonra Fred'e doping testi yapılmadı?

Bu olayda ilginç bir nokta nedense hiç tartışılmadı.

Fred'in A numunesinin pozitif çıkması, onun doping kullandığı yönünde kesin kanaat oluşturamaz ancak onun doping kullandığı hususunda ciddi şüphe doğurur. Doğurmalıdır.

Fenerbahçe - Shakhtar Donetsk maçından sonra doping kontrolü yapılmalıydı. Doping kontrollerinden önce kulüpleri temsilen hangi sporcuların teste tabi tutulacakları kura ile belirlenmeliydi. Kuradan hangi sporcular çıkarsa çıksın, UEFA temsilcisi veya UEFA doping kontrol görevlileri doping şüphesi sebebiyle Fred'i listeye yazmalı ve Fred'in numune vermesini sağlamalıydılar. Fenerbahçe bu konuda girişimde bulundu mu?

Donetsk Cezalandırılmalıdır Ama Cezalandırılamaz!

Shakhtar Donetsk, A numunesi pozitif çıkan ve maçtan birkaç gün sonra B numunesinin de pozitif çıkacağını bildiği bir futbolcuyu oynatarak etik kurallarını ihlal etti. Ahlaka aykırı hareket etti. 

Fred hakkında tedbir kararı bulunmadığı ve sporcu "uygun olmayan sporcu" kapsamında değerlendirilemeyeceği için Shakhtar Donetsk'e "uygun olmayan sporcu oynattığı" gerekçesiyle ceza verilemeyecektir.

Shakhtar Donetsk sistemdeki boşluktan, disiplin hukukunda da uygulanan kıyas yasağından ve boşluk doldurma imkanının olmamasından faydalandı. Donetsk'in ceza almaması hukuka uygun olacak ama vicdanları rahatsız edecek.

UEFA Disiplin ve Kontrol Komitesi'ni çok zor bir dosya bekliyor. Komite'nin kararı ne olursa olsun, bu dosya CAS'a taşınacaktır. CAS ise doping içtihatları açısından tarihi öneme sahip olacak bir karar verecek.

Bu olay, doping talimatlarının daha açık yazılmasında ve boşlukların doldurulmasında etken olabilir.